Published on Temmuz 28th, 2022

Panama’da enflasyon ve eşitsizliğe karşı üç haftalık tarihi protestolar

Panama, çeşitli sektörlerdeki büyük gösteriler ve grevlerle üç hafta boyunca felç oldu. Ayaklanmanın temelinde artan fiyatlar, yolsuzluk ve pandeminin başlangıcından bu yana büyüyen eşitsizlik yatıyor

Protestolar Panama’nın dört bir yanına giderek yayılıyor. Son birkaç yıldır artan eşitsizlikle birlikte fiyat artışları, ülkenin on yıllardır gördüğü en büyük eylemlerden birini tetikledi. Hareket, şu anda protestolara öncülük eden eğitim sektöründeki büyük bir grevle başladı. Kısa bir süre sonra güçlü inşaat sendikası, sosyal örgütler, yerli gruplar ve diğer işçi sınıfı ve yoksul kesimler ve hatta orta sınıftan bazıları da bu harekete katıldı.

Bu geniş çaplı hareket, 2019’dan bu yana Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Panama burjuvazisi tarafından tercih edilen politikaları uygulamaya çalışan Başkan Laurentino Cortizo hükümetine karşıydı. Radikal eylemler hareketin ayırt edici özelliği oldu. Orta Amerika’nın altyapısının önemli bir parçası olan ve her gün büyük miktarda malın taşındığı Pan-Amerikan Otoyolu da dahil olmak üzere birçok yol kapatıldı. Ablukalar, özellikle başkent Panama City’de önemli kıtlıklara da yol açtı.

Hükümet bu durumla mücadele etmek için ülke genelinde bir dizi baskıcı güç konuşlandırdı.

KOVİD KRİZİ VE ENFLASYONUN VURDUĞU BİR ÜLKE

1989’da ABD tarafından işgal edilen neoliberal bir ülke olan Panama, dolarize bir ekonomiye sahip ve Panama Kanalı’ndan ve ülkenin hizmet sektöründen elde edilen gelirler sayesinde önemli bir büyüme kaydetti. Ancak ekonomisi 2020’den itibaren kovid-19 nedeniyle yavaşladı. Büyüme yeniden başlamış olsa da bu durumdan yalnızca nüfusun en varlıklı kesimi faydalanırken, işçi sınıfı, yerli halk ve Panama’nın köylüleri daha da yoksullaştı.

IMF ile el ele veren hükümet, işten çıkarmalarda büyük artışlar ve yaşam standartlarında ciddi düşüşlerle işçilere yönelik büyük saldırılar gerçekleştirdi. 2015 yılında Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu (ECLAC) tarafından hazırlanan resmi bir rapor, Panama’nın en zengin yüzde 10’luk kesiminin en yoksul yüzde 10’luk kesimden 37.3 kat daha fazla gelire sahip olduğunu ortaya koydu. İşte bu derin eşitsizlikler, artan fiyatlarla birleşerek mevcut hareketi tetikledi.

SOSYAL UZLAŞMAYA HAYIR

Bu hareketin yol açtığı siyasi kriz, hükümeti aralarında Örgütlü Halkın Hakları için Ulusal İttifak (ANADEPO), Yaşam için Birleşik Halk İttifakı, yerli bölgelerinin siyasi liderleri ve köylü topluluklarının da bulunduğu birçok örgütle müzakere etmeye zorluyor. Bu grupların temel talepleri arasında akaryakıt ve enerji fiyatlarının düşürülmesi ve dondurulması, üreticileri olumsuz etkilemeden temel gıda maddelerinin fiyatlarının yüzde 30’a kadar düşürülmesi, ilaç fiyatlarının düşürülmesi, ülkenin GSYİH’sinin yüzde 6’sının eğitime ayrılması, yolsuzluk sorunlarının çözümü için sektörler arası bir izleme komitesinin kurulması gibi konular yer alıyor.

Hükümetle müzakereler 21 Temmuz Perşembe günü başladı, ancak bu yazı yazıldığı sırada grev ve eylemleri yatıştırmayı başaramamıştı. Hükümet akaryakıt fiyatlarının düşürülmesi ve temel gıda ürünlerinde yüzde 15’lik bir indirim yapılması gibi bazı önlemler almayı kabul etti, ancak bu mevcut hareketin taleplerinin tamamını karşılamıyor.

Açık olan şu ki hükümet durumu yatıştırmak için sosyal diyalog kartını oynuyor. Bu arada Panama’nın işçileri hükümeti durdurma ve bazı zaferler kazanma gücüne sahip olduklarını bir kez daha kanıtladılar, hareketin siyasi ve sendikal liderleri ise müzakereler sürerken eylemlerin ve grevlerin yoğunluğunu azaltmayı seçti. Bu yaklaşımın aksine, zafere giden yol, mevcut krizin bedelini işçilerin ve yoksulların ödememesini sağlamak için eylemleri genel greve dönüştürmektir. Savunmamız gereken perspektif budur!

Panama’daki ayaklanma, beş kıtada gördüğümüz ve sayıları giderek artan eylemlere eklenmiştir. Yaygın enflasyonla karşı karşıya olan Amerika kıtası, Ekvador’daki son eylemler ve Meksika’nın en büyük şirketlerinden birindeki büyük grevle bu hareketin önemli bir parçası olmuştur.

(Evrensel)

Foto: Pixabay