Halklar ve İnançlar

Published on Nisan 8th, 2020

0

Korona krizinde Dünya Romanlar Günü – Osman Sirkeci

İlk Uluslararası Romanlar Günü, 8 Nisan 1971’de Londra’da toplanan ilk Uluslararası Romanlar Birliği’nin gerçekleştirdiği sivil haklar hareketinin başlangıcını anmak amacıyla 1990 yılında ilan edildi.

Dr. Osman Sirkeci

Korona salgını ile gerçekliğimiz haline gelen sosyal izolasyon günlerinde bu lüksten yararlanamayan kitlelerin başında günübirlik sokaklardan geçimini sağlayan diğer sokak çalışanlarıyla beraber atık toplayıcı, işportacı, çiçekçi Romanlar gelmektedir. 8 Nisan Dünya Romanlar Günü’nde de sokakların asli aktörleri Romanlar, diğer sokak esnafları gibi korona salgını karşısında her türlü riske rağmen evde kalıp aç kalmakla sokağa çıkıp virüs kapmak arasındaki bir ikilemde hayata tutunmaktadır.

KRİZLER KARŞISINDA ROMANİ DURUŞ ÖRNEĞİ

Romanların tarih boyunca hikayesine baktığımızda hep yerinden yurdundan edilmiş, yurtsuzlaştırılmış, ama her türlü baskı, ayrımcılık ve horlanmaya rağmen hayata tutunan bir halk görüyoruz. Bugün bile birçok Roman, hala horlanma, dışlanma ve ayrımcılıkla karşı karşıyadır. Yaşadıkları ülkelerde hak ve hizmetlerden ya büyük ölçüde mahrum bırakılmaktadır ya da kıt kanaat yararlanabilmektedirler.

Tüm Romanlar, kurumlar, STK’ler, politikacılarıyla ve belediyeleri, muhtarlıkları, resmî kurumları ile birlikte. Bin yıllık göç tarihi deneyimleri ile korona krizi karşısında gönülden yardım kampanyaları ile birlikte. Diğer yoksul mahallelerini de imrendirecek bir sahipleniş sergilendi korona felaketi karşısında. Bu kriz günlerinde yaşananların Roman toplumuna yeni vizyonlar kazandıracağı kuşkusuz.

Ağır sosyal ve ekonomik etkileri olan bir krizin ancak birlik, beraberlik ve sosyal dayanışma ile üstesinden gelinebileceği açıktır. Bu tür bir krizin bireyselleştirilmiş kendi hayatını idame ettirme paniğinin yerine sosyal dayanışma ve kolektif bir örgütlenme ihtiyacını ortaya çıkardığı kesindir.

HAYATA ROMANCA TUTUN

Tarih notlarında Romanların ilk defa MS. 400’lerde Hindistan’ın Pençap bölgesinden Araplar tarafından esir alınarak Doğu Roma İmparatorluğu’na ve sonra 11. yüzyılda yine Araplar tarafından ön Asya’dan Balkanlara, Yunanistan’a, Romanya’ya, Sırbistan’a, Transilvanya’ya ve Polonya’ya köle olarak satıldıkları yazmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşunda Yeniçeri ordusunun oluşumunda önemli rol oynayan Romanlar, derbentçiler, atların bakımını sağlayanlar olarak anılmışlardır. II. Beyazıt döneminde maden işlemedeki, el sanatlarındaki yeteneklerini devlet için daha verimli duruma getirmek amacıyla Romanlar vergiden-haraçtan muaf tutulmuşlardır.

ALMANYA’DA ZIRH VE KEMAN ZANAATKARLARI OTONOM ROMANLAR

Alman Kralı Sigismund’un 1423’teki Romanların Korunması ve Kısmi Otonomluğu hakkındaki Fermanı ile Romanlar başka kabilelerin saldırılara karşı korumaya alınmış ve kendi toplulukları içindeki anlaşmazlıkları kendi geleneklerine göre çözmeleri hakkı tanınmıştır. Sokakların ve kamusal yaşamın birçok alanının asli aktörleri olan Romanların, demiri ve madeni işlemekteki becerileri, el sanatlarındaki hünerleri ve herkesin yapmakta zorlandığı işleri yapmaları sayesinde sorun olarak görülmeleri engellenmek istenirken sonuç yine de değişmemiştir.

HERKESİN YAPMAKTA ZORLANDIĞI İŞLERİ YAPAN ROMANLAR 

Romanlara tanınan bu özel haklar sayesinde, soylular Roman müziklerinin özgünlüğünün farkına varmışlardır. Bu dönemde, Romanların özellikle altın ve demir işlerinde, müzik aletleri, özellikle keman yapımında ve silah üretimindeki yetenek ve ustalıkları anlaşılmıştır.

Sokakların ve kamusal yaşamın birçok alanının asli aktörleri olan Romanların, demiri ve madeni işlemekteki becerileri, el sanatlarındaki hünerleri ve herkesin yapmakta zorlandığı işleri yapmaları sayesinde sorun olarak görülmeleri engellenmek isteniyordu. Böylece, onların başıboş ve işsizlikleri ile ortaya çıkan toplum içinde yabancı ya da öteki konumunda kalmalarının önüne geçilebilecekti.

ROMANLARA ATA BİNMEK YASAK

Romanlara tanınan bu haklar yerel halkın ve kilisenin onları rakip görmesine yol açmış ve 1497 yılında Lindau ve Freiburg krallıkları Sigismund’un fermanını yürürlükten kaldırmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda da benzer bir uygulamaya maruz kalmışlar ve Üçüncü Murad 6 Haziran 1585 tarihli fermanında, şehir içinde ata binmeleri ve belli mahallelerin dışına çıkmaları yasak olan Romanların bu yasaklara uymamaları üzerine, “Ata binen Kıptî’yi öldürün” diye buyurmuştur.

ROMAN SOYKIRIMI PORAJMOS 

Romanların uğradığı en yıkıcı zulüm, II. Dünya Savaşı sırasında, Nazi zulmünün ilk hedefleri olduklarında meydana gelmiştir. Roman araştırmacı ve aktivist Ian Hancock’un araştırmalarına göre, Porajmos (Roman kıyımı veya Çingene soykırımı) toplama kamplarında ve diğer imha yollarıyla bütün Avrupa’da tahmini 1,5-2 milyon Roman katledilmiştir.

4 Nisan 1980’de, holokosttan kurtulan Jakob Bamberger, Hans Braun, Ranco Brandtner ve Franz Wirbel’in de aralarında bulunduğu on iki Sinti, Roman Soykırımı’nın tanınması için Evanjelik Kilisesi’nde açlık grevine başladı. “Şansölye Helmut Schmidt’in 17 Mart 1982’de Sinti ve Roma soykırımını tanıması önerisini Almanya Federal Hükümeti kabul etti.

ROMAN KÜRESEL ÖRGÜTLENME TARİHÇESİ

İlk Dünya Roman Kongresi 8 Nisan 1971 tarihinde Londra’da 9 ülkeden gelen 23 delegenin katılımıyla toplandı. Uluslararası Çingene Komitesi adı içindeki Çingene sözcüğünün aşağılayıcı bir çağrışım olduğu gerekçesiyle çıkarıldı ve Uluslararası Roman Komitesi adını aldı. Bu kongrede “Çingene” veya “Çingene” gibi ayrımcı terimlerin yerine “Roma” kullanılmasına karar verildi ve bir Roma bayrağı ve marşı Roman sivil haklar hareketinin iki önemli sembolü haline geldi. Uluslararası Roman Komitesi 1968 yılında, 15. yüzyıldan bu yana zulüm edilmiş bir millet olarak Romanların tanınması için Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu’na başvurdu..

8 NİSAN ULUSLARARASI ROMAN GÜNÜ 

İlk Uluslararası Roman Günü, 8 Nisan 1971’de Londra’da toplanan ilk Uluslararası Romanlar Birliği’nin gerçekleştirdiği sivil haklar hareketinin başlangıcını anmak amacıyla 1990 yılında 14 ülkeden (Arnavutluk, Bulgaristan ve birçok Sovyet Cumhuriyeti) 23 temsilcinin katılımıyla Polonya’nın Serock kentinde Romanlarla ilgili kültürel ve sosyal konuları tartışmak üzere toplanan Dünya Romani Kongresinde ilan edildi. Bu kongrede ilk Roman Kongresi’nin toplandığı tarihi gün olan 8 Nisan (1971) Dünya Roman Eylem Günü olarak kabul edildi.

(Gazete Duvar)

Tags: , ,


About the Author



Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Back to Top ↑