Kaypakkaya’nın okuduğu kitaplar ve teşhis tutanağı

ÖLÜMÜNÜN 49. YILINDA – TKP-ML/TİKKO’nun kurucusu İbrahim Kaypakkaya’nın 18 Mayıs 1973’te işkencede öldürülmesinin 49. yılında okuduğu kitapları, yakalandığı döneme ait TÜSTAV arşivindeki tespit ve teşhis tutanağını paylaşıyoruz.

“Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi ve Bilahare Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Fedaileri ve Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu adlarını taşıyan illegal kuruluşun baş yöneticilerinden olduğu ifade edilen ve delillere göre, ‘Hamza, Musa’ takma adları ile örgüt amacı yönteminde faaliyetlerde bulunan ve Tunceli Vartinik köyü ve bölgesi civarında yapılan müsademe sonunda yaralı olarak ele geçirilen, daha doğrusu yaralı olarak kaçmayı başaran ve beş gün sonra ele geçirilen İbrahim Kaypakkaya’nın durumunu halen kalmakta olduğu hastanede tesbit ve teşhis ettirmek için soruşturma savcısı Hâkim Kd. Yzb. Yaşar Değerli ve zabıtta P. Kd. Bşçvş. Cemal Kuşakçı ve sanığı evvelce tanıyan ve okul arkadaşı olduğu anlaşılan ve halen bazı ilişkileri nedeniyle göz altında tutulan Mehmet Çetin olduğu halde hastaneye gelindi.

“Keyfiyet nöbetçi tabipliğine bildirildi. Nöbetçi tabip Dr. Bnb. Saadettin Demiray’ın görüşü alındı ve sanığın kalmakta olduğu oda muhafız Çavuş Mehmet Salih Güney’e açtırıldı ve refakatte getirilen Mustafa İnanç da huzurda olduğu halde başında sargı, boynunun sol tarafında izale sargı bulunan ve sol bileğinden karyolaya kelepçelenmiş tahminen 165 boyunda, sarışın, yeşil gözlü şahsa tarafımızdan ismi soruldu. İsminin İbrahim Kaypakkaya olduğunu ifade eyledi. Teşhis için refakete getirilen Mehmet Çetin’den soruldu:

“Evet, yatmakta olan kişi benim Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’ndan arkadaşım, İbrahim Kaypakkaya’dır. Sargılı olmasına rağmen iyice teşhis ettim dedi, adı geçen hasta konuşturuldu, teşhis şahidi Mehmet Çetin ‘Evet, bu öteden beri arkadaşım olan İbrahim Kaypakkaya’nın sesidir’ dedi.

“Daha sonra İbrahim Kaypakkaya’nın kimlik tesbitine geçildi.

Hüviyeti: İbrahim Kaypakkaya

Ali oğlu Mediha’dan 1949 yılında doğma, aslen Çorum vilayetinin Alaca kazasının Karakaya köyü nüfusunda kayıtlı ve talebeliği dışındaki süreler içinde aynı yerde oturur. İstanbul Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’ndan ayrılmış olup Fen Fakültesi Fizik-Matematik bölümü öğrencilerinden.

Sanığın şuuruna hakim olduğu ve ifade verebilecek durumda olduğu konuşmalarından ve harici görünümünden anlaşılmakta ise de, müdafii doktorla daha evvel yapılan telefon görüşmesi ve bunu teyiden nöbetçi Tabip Bnb. Saadettin Demiray’ın beyanlarına göre İbrahim Kaypakkaya’nın ayak parmaklarında meydana gelen donma sebebiyle operasyona tabi tutulacağı ve kafasındaki yaradan dolayı tedavinin devam ettiğinin bildirilmesi ve uzun bir sorgu işleminin de bu durumu ile bağdaşmaması karşısında şimdilik iş bu teşhis ve tesbit hali ile iktifa edilmesi uygun bulunarak tutanağa nihayet verilip iş bu tutanak huzurda tanzim olunarak hazır bulunanlar tarafından imzalandı.”

Askeri Savcı: Yaşar Değerli
Zabıt Katibi: Cemal Kuşakçı
Nöbetçi Tabibi: Sadettin Demiray
Teşhis Şahidi: Mehmet Çetin
Sanık: İbrahim Kaypakkaya

İbrahim Kaypakkaya ile ilgili tespit ve teşhis tutanağı / TÜSTAV Nebil Varuy Arşiv Fonu, Kart No: 1418.

Arkadaşı Muzaffer Oruçoğlu’nun anlatımıyla Kaypakkaya’nın okudukları

1966-67: Çetin Altan ve İlhan Selçuk başta olmak üzere bazı yazarları okumak için Cumhuriyet ile Akşam gazetesi: “Bu yazarların makalelerini kesip, okulun camlı duvar gazetesine yerleştiriyordu.”

Dergiler: Cemal Süreya’nın Papirus, Vedat Günyol’un Yeni Ufuklar, Yaşar Nabi Nayır’ın Varlık, Hüsamettin Bozok’un Yeditepe, Türk Dil Kurumu’nun Türk Dili Dergisi, Mehmet Fuat’ın Yeni Dergi’si ve Soyut Dergisi. Ahmet Say’ın sorumluluğunda çıkan Türk Solu, D. Avcıoğlu’nun çıkardığı Yön ve Doğan Özgüden’in çıkardığı Ant Dergisi.

1968: Komünist Manifesto, Kapital’in ilk cildi, Milli Kurtuluş Savaşımız (Ho Şi Minh), Felsefenin Başlangıç İlkeleri (G. Politzer), Ne Yapmalı (Lenin).
Edebiyat: Ölmez Otu (Y. Kemal), Hasretinden Prangalar Eskittim (A.Arif), Umut (Andre Malraux), Şikago Mezbahaları (Upton Sinclair), Ekmeğimi Kazanırken (M. Gorki), Benim Üniversitelerim (M. Gorki).

1969: Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi (Marx), Teori ve Pratik (Mao), Bir Adım İleri İki Adım Geri (Lenin), Ulusların Kaderlerini Tayin Hakkı (Lenin), Leninizmin İlkeleri (Stalin), Ailenin Devletin ve Özel Mülkiyetin Kökeni ile Anti-Dühring (Engels).

* Kitap listesi muzafferorucoglu.org’dan alıntıdır.

Bir devrimcinin portresi:
İbrahim Kaypakkaya

Türkiye Komünist Partisi-Marksist Leninist (TKP-ML) ve Türkiye İşçi Köylü Ordusu’nun (TİKKO) kurucusu.

1961’de Hasanoğlan Öğretmen Okulu’nun sınavını kazanarak, öğrenimine burada devam etti. Devrimci düşünceyle ilk kez burada tanışan Kaypakkaya, bu okulu dereceyle bitirdikten sonra Yüksek Öğretmen Okulu’na gitti. Ardından İstanbul’da Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’na başladı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü öğrencisiydi.

Bu yıllarda özellikle devrimci gençliğin anti-emperyalist mücadelesine yakın ilgi duydu. Sosyalist düşünceyi benimseyip, okuldaki arkadaşlarıyla birlikte Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) İstanbul Sekreterliği ile ilişki kurarak, kendi okullarında da örgütlenmek için çalışmalara başladı.
Bu yıllarda Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi olan Kaypakkaya, siyasal düşüncelerinin yanı sıra sanata ve edebiyata olan eğilimi ve her konudaki bilgisi, mütevazı kişiliği ile dikkati çekti. Mart 1968’de Çapa Yüksek Öğretmen Okulundaki arkadaşlarıyla birlikte FKF’ye bağlı Çapa Fikir Kulübü’nü kurdu.

Fikir Kulübü’nün başkanı olan İbrahim Kaypakkaya, 6. Filo’ya karşı bildiri yayınladığı gerekçesiyle Kasım 1968’de okuldan atıldı. Okuldan atıldıktan sonra çeşitli işlerde çalıştı, bu arada matematik dersi vererek yaşamını sürdürdü. Yine bu yıllarda özellikle İşçi-Köylü gazetesinin İstanbul’daki bürosunda çalışan ve gazetenin satışı dahil her türlü günlük işini yapan Kaypakkaya; Aydınlık, Sosyalist Dergi ile Türk Solu’nda çeşitli yazılar yazdı.
1969’da Fikir Kulüpleri Federasyonu’nun genel kurulundan sonra Milli Demokratik Devrim görüşünü benimsemiş olanlar arasında baş gösteren ayrılıkta, Doğu Perinçek ve arkadaşlarının başını çektiği Proleter Devrimci Aydınlık (PDA) çevresiyle birlikte davrandı.

Silivri’de Değirmenköy’deki toprak işgalini destekledi. Bu nedenle bir süre gözaltına atındı. O yıllarda meydana gelen Demir Döküm, Pertrix, Sungurlar, Gıslaved vb. gibi işçi eylemlerini de destekleyen Kaypakkaya, 1971 ‘de Çorum ve yöresini gezerek, buradaki izlenimlerini “Çorum İlinde Sınıfların Tahlili” adı altında kaleme aldı. Bir süre Malatya, Tunceli ve Gaziantep yörelerinde örgütsel etkinlikte bulundu. Bu arada sıkıyönetimin ilanıyla birlikte aranmaya başladı.

1972’de o güne kadar birlikte olduğu PDA çevresiyle ideolojik anlaşmazlığa düştü. Aynı yıl Türkiye İhtilalci İsçi Köylü Partisi’nden koparak, birlikte olduğu arkadaşlarıyla Türkiye Komünist Partisi-Marksist Leninist (TKP-ML) adlı örgütle ona bağlı olan Türkiye İşçi Köylü Ordusu’nu (TİKKO) kurdu. Özellikle Malatya, Elazığ ve Tunceli civarında örgütlenen TKP-ML’nin aynı zamanda ideolojik önderliğini de yapan Kaypakkaya, 24 Ocak 1973’te Tunceli’de Vartinik-Mirik mezralarında güvenlik güçleri tarafından sarıldı. Çıkan çatışmada yakın arkadaşı Ali Haydar Yıldız öldürüldü, kendisi yaralandı.

Yaralı olarak kaçan ve beş gün köylerde saklanan İbrahim Kaypakkaya, 29 Ocak 1973’te kaldığı köyde bir öğretmenin ihbarı üzerine ele geçirildi. Yaralı olmasına rağmen yürütüldü. Buradan ayakları donmuş olduğu halde Diyarbakır’a getirildi.

İyileştikten sonra günlerce işkenceye maruz kalan Kaypakkaya, sorgusunda hiçbir biçimde kendisini ve örgütünü bağlayacak ifade vermedi. 16 Mayıs 1973’te yeniden sorguya götürüldükten iki gün sonra Diyarbakır’a gelen babasına intihar ettiği söylendi ve parçalanmış cesedi teslim edildi.

* Bu metin Toplumsal Mücadeleler ve Sosyalizm Ansiklopedisi’nin 7. cildinde yer alıyor. Kaypakkaya ve TKP-ML/TİKKO’yla ilgili daha fazla bilgi ansiklopedide bulunabilir.

Bianet – Tuğçe Yılmaz – 18.05.2022