Published on Eylül 22nd, 2022
0“Dünya, azınlık haklarını koruma taahhüdünü yerine getirmekte yetersiz kalıyor”
Azınlık haklarına dair BM bildirisinin imzalanmasının 30. yıldönümünde konuşan BM Genel Sekreteri Guterres, ülkelerin azınlık hakları konusunda verdiği taahhütlerin çok gerisinde kaldığını söyledi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri’nin imzalanmasının 30. yıldönümü vesilesiyle dün (21 Eylül) ABD’nin New York kentinde düzenlenen etkinlikte konuştu.
Guterres, etkinlikte yaptığı konuşmada, dünyanın bundan 30 yıl önce bulunduğu taahhütlerin “çok gerisinde kaldığını” söyledi. Guterres, devletlere çağrıda bulunarak “bu ihmale karşı somut eylem” talep etti.
UN News’ün aktardığına göre, “dünyanın azınlık haklarını koruma taahhüdünü yerine getirmekte yetersiz kaldığını” söyleyen BM Genel Sekreteri Guterres, “Acı gerçek şu ki dünya 30 yılın ardından [bu konuda] yetersiz kalıyor. Çok fazla yetersiz…” dedi.
Azınlıkların asimilasyon, zulüm, önyargı, ayrımcılık, klişeleştirme (stereotyping), nefret ve şiddet ile karşı karşıya bırakıldığını hatırlatan Guterres, azınlıkların aynı zamanda siyasi haklar ve vatandaşlık haklarından mahrum bırakıldığını, kültürlerinin bastırıldığını, dillerinin baskı ile karşı karşıya bırakıldığını ve ibadetlerinin kısıtlandığını ifade etti.
Dünyadaki “vatansız” kişilerin yüzde 75’ten fazlasını azınlıkların oluşturduğunu belirten BM Genel Sekreteri, yeni tip koronavirüs (COVID-19) pandemisinin de “kökleşmiş dışlama ve ayrımcılığın orantısız bir şekilde azınlık toplumlarını etkilediğini gösterdiğini” söyledi.
Azınlıkların karşı karşıya kaldığı hak ihlallerinin toplumsal cinsiyet boyutuna da değinen Antonio Guterres, “Azınlık gruplarından kadınlar, çoğunlukla en kötü durumda olanlar: Kadınlar, toplumsal cinsiyet temelli şiddette artış ile karşı karşıya kalıyor, pek çok kadın işini kaybediyor ve mali teşviklerden en az kadınlar yararlanıyor” uyarısında bulundu.
Uluslararası toplumun verdiği taahhütlere uymasının zamanının çoktan geldiğini söyleyen BM Genel Sekreteri Guterres, “Siyasi liderlik ve kararlı bir eyleme ihtiyacımız var. Her bir Üye Devleti azınlıkları ve kimliklerini korumak için somut adımlar atmaya çağırıyorum” dedi.
Bildiri hakkında
Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri’ şu şekildedir:
Madde 1:
1. Devletler azınlıkların varlıklarını, ulusal ya da etnik, kültürel,
dinsel ve dilsel kimliklerini bulundukları bölgeler içinde koruyup bu
kimliklerin gelişmesini destekleyici koşulları teşvik ederler.
2. Devletler bu sonuçlara ulaşmak için uygun yasal ve diğer tedbirleri alırlar.
Madde 2:
1. Ulusal ya da etnik, dinsel ve dilsel azınlıklara mensup kişiler
(buradan sonra azınlık mensubu kişiler olarak tanımlanacaklardır) kendi
kültürlerini sürdürme, kendi dinlerini açıkça ifade etme ve uygulama,
kendi dillerini özel yaşamlarında ve kamu alanında özgürce ve hiçbir
müdahaleye veya ayrımcılığa maruz kalmaksızın kullanma hakkına
sahiptirler.
2. Azınlık mensubu kişilerin kültürel, dinsel, toplumsal, ekonomik ve kamusal hayata etkin bir şekilde katılma hakları vardır.
3.
Azınlık mensubu kişilerin ulusal düzeyde ve gerektiğinde bağlı
bulundukları azınlıkla ilgili veya yaşadıkları bölgeler hakkında alınan
kararlara, bölgesel düzeyde ve ulusal yasalara ters düşmeyecek bir
biçimde etkin olarak katılma hakları vardır.
4. Azınlık mensubu kişilerin kendi kurumlarını kurma ve bu kurumları sürdürme hakları vardır.
5.
Azınlık mensubu kişiler, mensubu oldukları grubun diğer üyeleriyle ve
başka bir azınlığa mensup kişilerle olduğu kadar ulusal ya da etnik,
dinsel ya da dilsel bağlarla bağlı oldukları başka devletlerin vatandaşı
olan kişilerle de, herhangi bir ayrımcılığa maruz kalmaksızın, sınırlar
ötesi, özgür ve barışçıl ilişkiler kurmak ve bu ilişkileri sürdürmek
hakkına sahiptirler.
Madde 3:
1. Azınlık mensubu kişiler, bu Bildirgede yer alan haklar da dahil
olmak üzere, diğer bütün haklarından bireysel olarak veya mensubu
oldukları grubun diğer üyeleriyle birlikte, herhangi bir ayrımcılığa
maruz kalmaksızın yararlanabilirler.
2. Azınlık mensubu hiçbir kişi
için, bu Bildirgede yer alan hakları kullanma veya kullanmama nedeniyle
hiçbir dezavantaj söz konusu olamaz.
Madde 4:
1. Devletler gerektiğinde, azınlık mensubu kişilerin, hiçbir
ayrımcılığa maruz kalmaksızın ve yasalar önünde tam bir eşitlik içinde,
insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam ve etkin bir şekilde
yararlanmalarını güvence altına alacak tedbirler almakla yükümlüdürler.
2.
Devletler, ulusal hukuku ihlal eden ve uluslararası standartlara aykırı
olan bazı özel durumlar hariç, azınlık mensubu kişilerin kendi
özelliklerini ifade etmeleri ve kendi kültürlerini, dillerini,
dinlerini, gelenek ve göreneklerini geliştirebilmeleri için uygun
koşulları yaratacak tedbirler alacaklardır.
3. Devletler, azınlık
mensubu kişilerin, uygun durumlarda, anadillerini öğrenmeleri veya ana
dillerinde öğrenim görmeleri için yeterli olanakları yaratacak uygun
tedbirleri almalıdırlar.
4. Devletler, uygun durumlarda, kendi
sınırları içerisindeki azınlıkların tarih, gelenek, dil ve kültürleri
konusundaki bilgilerini teşvik amacıyla, eğitim alanında uygun tedbirler
almalıdırlar. Azınlık mensubu kişiler, topluma ait tüm bilgilere
ulaşabilecek yeterli olanaklara sahip olmalıdırlar.
5. Devletler,
azınlık mensubu kişilerin, ülkenin ekonomik gelişme ve kalkınma sürecine
tam katılımını sağlayıcı nitelikte uygun tedbirler düşünmelidirler.
Madde 5:
1. Ulusal politika ve programların planlanması ve uygulanmasında azınlık mensubu kişilerin meşru hakları gözetilecektir.
2.
Devletlerarası işbirliği ve yardım programları, azınlık mensubu
kişilerin meşru çıkarları gözetilerek planlanmalı ve uygulanmalıdır.
Madde 6:
Devletler, azınlık mensubu kişilerle ilgili sorunlarda, karşılıklı anlayış ve güveni geliştirmek amacıyla, bilgi ve deneyimlerin alışverişi dahil olmak üzere, her konuda işbirliği yapmalıdırlar.
Madde 7:
Devletler bu Bildirgede yer alan haklara saygıyı geliştirmek amacıyla işbirliği yapmalıdırlar.
Madde 8:
1. Bu Bildirgedeki hiçbir şey, devletlerin, azınlık mensubu kişilerle
ilgili uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmelerini engelleyemez.
Devletler, özellikle, taraf oldukları uluslararası sözleşmeler ve
anlaşmalarla üstlenmiş oldukları yükümlülükleri ve taahhütleri iyi
niyetle yerine getireceklerdir.
2. Bu Bildirgede yer alan hakların
kullanılması hiç kimsenin, evrensel olarak kabul edilmiş insan
haklarından ve temel özgürlüklerden yararlanmasını engelleyemez.
3.
Devletlerin, bu Bildirgede yer alan hakların etkin bir şekilde
kullanılmasını sağlamak üzere aldıkları tedbirler, İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesi’nde yer alan eşitlik ilkesine hiçbir biçimde
aykırılık taşıyamaz.
4. Bu Bildirgedeki hiçbir şey, devletlerin
egemen eşitliği, toprak bütünlüğü ve siyasi bağımsızlığı da dahil olmak
üzere, Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı hiçbir faaliyete
izin verecek biçimde yorumlanamaz.
Madde 9:
Birleşmiş Milletler sisteminin uzman kuruluşları ve diğer organizasyonları, kendi ilgi alanları içerisinde, bu Bildirgede belirtilen hakların ve prensiplerin tam olarak gerçekleşmesine katkıda bulunacaktır.
Türkçe bildiri kaynağı: İnsan Hakları Derneği (İHD)
(Bianet)
Foto: Canva